Czym jest ustawa o sygnalistach?

Ustawa o sygnalistach, czyli osobach, które zgłaszają naruszenia prawa, miała wejść w życie do 17 grudnia 2021 roku. Niestety prace legislacyjne wciąż się przedłużają i projekt nie jest zatwierdzony. Jest to jednak dokument, który Polska musi wprowadzić podobnie jak inne kraje członkowskie Unii Europejskiej. Jakie zapisy możemy w nim znaleźć i czym dokładnie jest ustawa o sygnalistach? Podpowiadamy.

Ustawa o sygnalistach — o kim mówi?

Warto na początku wiedzieć kogo dotyczy ustawa o synglistach, a także kim jest taki człowiek. Sygnalista jest osobą lub podmiotem, który zgłasza naruszenia prawa, czyli różnego rodzaju przestępstwa lub wykroczenia popełnione przez podmiot, z którym jest związany umową lub stosunkiem służbowym. Status sygnalisty otrzymuje więc osoba, która współpracuje z organami ścigania i wymiarem sprawiedliwości, a jej działania mogą narazić ją na utratę pracy lub inne konsekwencje.

Ustawa o sygnalistach — trzy kanały informacji

Ustawa o sygnalistach przewiduje możliwość zgłaszania nieprawidłowości przez sygnalistów za pomocą trzech kanałów. Pierwszy z nich to zgłoszenie wewnętrzne, kiedy to pracownik informuje swojego przełożonego lub inny organ w organizacji, w której pracuje o nieprawidłowościach. Zgodnie z nowym prawem firmy będą musiały więc stworzyć procedury dotyczące przyjmowania takich skarg.

Drugim kanałem jest zgłoszenie zewnętrzne, kiedy to właściwy organ lub instytucja jest informowana o nieprawidłowościach. Każdy kraj członkowski będzie musiał stworzyć takie miejsce. Jego obowiązkiem będzie dodatkowo udzielanie wszelkich niezbędnych informacji sygnaliście i zapewnienie mu ochrony. Trzecim kanałem jest ujawnienie publiczne. Taka droga powinna być wybierana jedynie wtedy kiedy wcześniej sygnalista dokonał zgłoszenia wewnętrznego i zewnętrznego, a instytucje nie podjęły właściwych działań wobec naruszeń.

Jakie są założenia ustawy o sygnalistach?

Ustawa o sygnalistach to dokument, który musi realizować założenia znajdujące się w dyrektywie unijnej UE 2019/1937. Sygnalista więc to osoba, która jest związana w jakiś sposób z podmiotem na przykład stosunkiem pracy, stosunkiem prawnym lub faktycznym i chce zgłosić nadużycia w takiej organizacji. Aby otrzymać taki status, będzie musiała dokonać zgłoszenia dokładnie w taki sposób, w jaki przewiduje to ustawa.

W związku z tym dokumentem na pracodawców nakłada się obowiązek utworzenia procedur ułatwiających zgłoszenie wewnętrzne, a także zapewnienie ochrony wewnątrz organizacji sygnalistom. Zgłoszeniami zewnętrznymi z kolei będzie zajmował się Rzecznik Praw Obywatelskich, który również będzie zobowiązany do zapewnienia takim osobom właściwej ochrony.